№ 2021/1
Ринок: прогноз і кон’юнктураЮХИМЕЦЬ Роман Сергійович1
1ДУ «Інститут економіки та прогнозування НАН України»
БОРГОВА КРИЗА НА РИНКУ ПРИРОДНОГО ГАЗУ УКРАЇНИ ТА ШЛЯХИ ЇЇ ВИРІШЕННЯ
АНОТАЦІЯ ▼
Розглянуто основні причини, що зумовили виникнення боргової кризи на ринку природного газу України через накопичення заборгованості у газопостачальних та газорозподільчих підприємств. Мета дослідження полягає у виявлені основних передумов до формування заборгованостей на різних сегментах під час реформування ринку природного газу шляхом вибіркової імплементації вимог європейського енергетичного законодавства.
Україна, обравши європейський вектор розвитку, зацікавлена в рамках своїх міжнародних зобов’язань та євроінтеграційних прагнень відповідати вимогам європейської політики. Це зумовлює потребу адаптації національного інституційного середовища до основних вимог Другого та Третього енергетичних пакетів. Відповідно до наявних міжнародних зобов?язань на національному ринку природного газу відбуваються значні зміни у напрямі лібералізації та розвитку конкурентного середовища. Разом із тим у сегменті роздрібного ринку та постачання природного газу побутовим споживачам необхідні зміни інституційного середовища не відбувалися упродовж довгого часу, або ухвалювалися тимчасові рішення, що не сприяли вирішенню кризових проблем сектора, а лише заморожували існуючу модель взаємовідносин між різними суб’єктами ринку. Небажання реалізовувати непопулярні рішення у сфері постачання природного газу побутовим споживачам та намагання перекласти зростання вартості тарифів газопостачання для потреб населення на інші категорії споживачів призводило до постійного перерозподілу монопольного впливу та накопичення значної заборгованості між різними суб?єктами ринку.
У статті проводиться аналіз причин формування заборгованості між різними учасниками на роздрібному сегменті ринку природного газу, що дозволив виявити основні чинники такої заборгованості: відсутність достатнього рівня прозорості у тарифоутворенні на послуги постачання та транспортування природного газу; відсутність 100% обліку для різних категорій споживачів, що обумовлює потребу встановлення норм споживання, які в подальшому стають об'єктом значних зловживань; модель спеціальних обов'язків, яка, з урахуванням значних обсягів перерозподілу природного газу, призводить до значних викривлень на ринку; недосконалий підхід нарахування витрат газорозподільчих підприємств у частині температурних коефіцієнтів у тарифі за умови існування обліку газу не в енергетичних одиницях, а в кубічних метрах. На основі отриманих результатів у статті надаються рекомендації щодо реалізації заходів, головний зміст яких передбачає усунення інституційних передумов, що обумовлюють ризики ринкових провалів, які призводять до формування заборгованості.
Ключові слова: ринок природного газу, побутові споживачі, газорозподільчі підприємства, газопостачальні підприємства, заборгованість
Стаття англійською мовою (cтор. 25 - 37) | Завантажити | Завантажень : 250 |
СПИСОК ЛІТЕРАТУРИ ▼
1. Directive 2003/55/ EC of the European Parliament and of the Council of 26 June 2003 concerning common rules for the internal market in natural gas and repealing Directive 98/30/EC. Official Journal of the European Union. Retrieved from
eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32003L0055
2. Regulation (EC) No 1775/2005 of the European Parliament and of the Council of 28 September 2005 on conditions for access to the natural gas transmission networks. Official Journal of the European Union. Retrieved from
eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32005R1775
3. Third Energy Package. Official Journal of the European Union. Retrieved from
www2.nationalgrid.com/UK/Industry-information/Europe/Third-energy-package/
4. Integration factors of transformation of the institutional environment and structure of energy markets of Ukraine (2017). Institute for economy and forecasting, NAS of Ukraine. Kyiv [in Ukrainian].
5. Law of Ukraine № 24 on January, 2011 "On ratification of the Protocol of Accession of Ukraine to the Treaty establishing the Energy Community". Retrieved from
zakon.rada.gov.ua/laws/show/2787-17#Text [in Ukrainian].
6. Law of Ukraine № 40 on September, 2014 "On ratification of the Association Agreement between the European Union and Ukraine". Retrieved from
zakon.rada.gov.ua/laws/show/1678-18#n2 [in Ukrainian].
7. Law of Ukraine № 27 on April, 2015 "On the natural gas market". Retrieved from
zakon.rada.gov.ua/laws/show/329-19#Text [in Ukrainian].
8. Report on the results of the NCRECP in 2019. Retrieved from
www.nerc.gov.ua/?id=51822 [in Ukrainian].
9. Official site of Regional gas company. Retrieved from
104.ua/ua/rgc/id/regionalna-gazova-kompanija-9539 [in Ukrainian].
10. Official site of NJSC "Naftogaz of Ukraine". Retrieved from
www.naftogaz.com/www/3/nakweb.nsf/0/3C668C575B741E89C225865C004B2095?OpenDocument&year=2021&month=01&nt=%D0%9D%D0%BE% D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B8& [in Ukrainian].
11. Resolution of Cabinet of Ministers of Ukraine № 219 on June, 1995. Retrieved from
zakon.rada.gov.ua/laws/show/219-95-%D0%BF#Text [in Ukrainian].
12. Resolution of Cabinet of Ministers of Ukraine № 619 on June, 1996. Retrieved from
zakon.rada.gov.ua/laws/show/619-96-%D0%BF#Text [in Ukrainian].
13. Law of Ukraine № 5 on January, 2018 "On ensuring the commercial accounting of natural gas". Retrieved from
zakon.rada.gov.ua/laws/show/3533-17#Text [in Ukrainian].
14. Draft resolution of Ministry of Energy and Environmental Protection of Ukraine "Some issues of natural gas consumption by household consumers". Retrieved from
www.drs.gov.ua/wp-content/uploads/2020/05/3586.pdf [in Ukrainian].
15. Actualization of comparative analysis of estimated and actual costs of natural gas for household consumers in order to determine a reasonable amount of gas consumed without individual (2019). UkrNDIInzhproekt. Retrieved from
mineco.gov.ua/files/images/news_2020/06052020/ra-ramazanov-06052020/%D0%90%D0%BA%D1%82%D1%83%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%96%D1%8F%20%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%96%D0%B2%D0%BD%D1%8F%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D1%83.pdf [in Ukrainian].
16. Golyak, Y (2018). What is wrong with the norm of gas consumption. Biznes NV. Retrieved from
nv.ua/ukr/biz/experts/shcho-ne-tak-z-normoyu-spozhivannya-gazu-2515828.html [in Ukrainian].
17. Official site of Ministry of Energy of Ukraine. Retrieved from
mpe.kmu.gov.ua/minugol/control/publish/article?art_id=245481542 [in Ukrainian].
18. Resolution of The National Commission for State Regulation of Energy and Public Utilities № 2494 on September, 2015 "On approval of the Gas Distribution Systems Code". Retrieved from
zakon.rada.gov.ua/laws/show/z1379-15#Text [in Ukrainian].
19. Official site of the National Commission for State Regulation of Energy and Public Utilities. Retrieved from
www.nerc.gov.ua/?news=9681 [in Ukrainian].
20. Official site of Antimonopoly Committee of Ukraine. Retrieved from
amcu.gov.ua/news/amku-oshtrafuvav-16-oblgaziv-na-278-mln-grn-ta-zobovyazav-porushnikiv-zdijsniti-pererahunok-pobutovim-spozhivacham. [in Ukrainian].
21. Official site of joint-stock Company "Ukrtransgas". Retrieved from
utg.ua/utg/media/news/2020/06/ukrtransgaz-iniciyuvav-ponad-sto-sudovih-pozoviv-na-zagalnu-sumu-31-mlrd-grn-po-styagnennyu-borgiv-za-poslugi-balansuvannya-gazu.html [in Ukrainian].
22. Resolution of Cabinet of Ministers of Ukraine № 25 on January, 2021 "On amendments to some resolutions of the Cabinet of Ministers of Ukraine". Retrieved from
www.kmu.gov.ua/npas/pro-vnesennya-zmin-do-deyakih-postanov-kabinetu-ministriv-t180121 [in Ukrainian].
23. Draft law №2553 on December, 2019 "About modification of some legislative acts of Ukraine concerning introduction in the market of natural gas of the account and calculations on volume of gas in units of energy". Retrieved from
w1.c1.rada.gov.ua/pls/zweb2/webproc4_1?pf3511=67572 [in Ukrainian].
24. Yukhymets, R. (2019). The impact of transaction costs on the transformation of the natural gas market of Ukraine. Ekon. prognozuvannâ – Economy and forecas-ting, 3, 60-77.
doi.org/10.15407/eip2019.03.060 [in Ukrainian].